Jak zresetować zapomniane hasło sudo w systemie Debian?

Aby zresetować zapomniane hasło sudo (czyli hasło użytkownika z uprawnieniami administracyjnymi) w systemie Debian, konieczne jest uzyskanie dostępu do konta root—najczęściej poprzez tzw. single user mode lub wykorzystanie zewnętrznego nośnika. Procedura wymaga fizycznego dostępu do komputera. Poniżej znajduje się rozbudowany i szczegółowy poradnik krok po kroku, z wyjaśnieniem zasad działania każdego etapu.

Krok 1 – Uruchom system w trybie recovery lub single user mode

Tryb single user mode pozwala przejąć kontrolę nad systemem z uprawnieniami administratora bez znajomości dotychczasowych haseł:

1. Zrestartuj komputer.
2. Podczas pojawiania się menu GRUB, wybierz odpowiedni kernel i naciśnij klawisz e, aby edytować opcje uruchamiania Debiana.
3. Odnajdź linię zaczynającą się od linux. Na jej końcu dopisz:

 single init=/bin/bash 

4. Naciśnij Ctrl + X lub F10, aby uruchomić system z tymi opcjami.

Krok 2 – Zmiana hasła użytkownika sudo

Teraz system uruchomi się w środowisku tekstowym z uprawnieniami root. Nie jest wymagane podanie żadnego hasła.

1. Odnalezienie nazwy użytkownika sudo
   Jeśli nie pamiętasz loginu użytkownika z uprawnieniami sudo, wpisz:

 cat /etc/passwd 

Szukaj nazw kont, które pojawiają się w grupie sudo:

 grep sudo /etc/group 

2. Zmień hasło
   Wpisz:

 passwd NAZWA_UŻYTKOWNIKA 

Przykład:

 passwd jan 

System poprosi o nowe hasło (dwukrotnie). Stare hasło nie jest wymagane.

3. Dla konta root
   Jeśli musisz zresetować hasło root:

 passwd 

Zostaniesz poproszony o podanie nowego hasła i jego powtórzenie.

Krok 3 – Zrestartuj system

Po zmianie hasła uruchom ponownie komputer:

exec /sbin/init 

lub po prostu zrestartuj system (np. poleceniem reboot lub przez kombinację klawiszy).

Alternatywna metoda – resetowanie hasła z wykorzystaniem zewnętrznego nośnika

Jeżeli nie możesz uruchomić systemu w trybie single user mode, skorzystaj z Live CD/USB Debiana:

1. Uruchom komputer z Live CD/USB.
2. Otwórz terminal.
3. Zamontuj partycję systemową:

 sudo mkdir /mnt/debian sudo mount /dev/sda1 /mnt/debian 

(Zastąp /dev/sda1 odpowiednią partycją systemową).

4. Zbinduj katalogi systemowe:

 sudo mount -B /proc /mnt/debian/proc sudo mount -B /dev /mnt/debian/dev sudo mount -B /sys /mnt/debian/sys 

5. Wejdź w środowisko chroot:

 sudo chroot /mnt/debian 

6. Zmień hasło jak wyżej:

 passwd NAZWA_UŻYTKOWNIKA passwd # dla roota 

7. Zrestartuj komputer.

Wyjaśnienia i uwagi

• Czym jest tryb single user mode?
  To tryb awaryjny systemu operacyjnego, w którym startuje jedynie minimum niezbędnych usług, a konsola loguje automatycznie jako root. Tryb ten daje pełną kontrolę nad systemem – stąd dostęp do niego powinien być chroniony.

• Czy można zresetować hasło bez konta root lub pendrive?
  Nie. Wbrew mitom, nie ma żadnej bezpiecznej metody, by odzyskać hasło sudo bez uprawnień root i bez fizycznego dostępu do maszyny.

• Czy tracisz dane? Reset hasła nie wpływa na pliki użytkownika ani system – zmieniasz tylko hasło dostępu.

• Potencjalne problemy –

• W przypadku systemu z szyfrowaniem dysku przed wejściem do trybu ratunkowego należy poprawnie odszyfrować partycję root.

• Na serwerach VPS dostęp może być ograniczony do konsoli przez panel dostawcy.

Najczęstsze pytania

• Jak sprawdzić, kto jest w grupie sudo?

 grep sudo /etc/group 

• Czy można usunąć hasło użytkownika?

 passwd -d NAZWA_UŻYTKOWNIKA 

Pozwoli to na logowanie bez hasła, ale zazwyczaj tylko lokalnie.

• Co robi polecenie passwd? Pozwala zmienić (ustawić) hasło wybranego użytkownika przez administratora. Stare hasło nie jest wymagane, jeśli operację wykonuje się z uprawnieniami root.

Bezpieczeństwo

Po zakończonych operacjach zaleca się:

• Przywrócenie standardowych parametrów uruchamiania w GRUB,
• Sprawdzenie listy użytkowników z uprawnieniami sudo,
• Zabezpieczenie dostępu fizycznego do komputera.

Powyższy poradnik obowiązuje we wszystkich współczesnych wersjach Debiana oraz większości dystrybucji Linuksa, w tym Ubuntu.