Jak wyszukiwać pliki i katalogi w Linuksie za pomocą poleceń find i locate?

Aby skutecznie wyszukiwać pliki i katalogi w systemie Linux, możesz skorzystać z dwóch niezwykle pomocnych narzędzi: find oraz locate. Poniżej znajdziesz rozbudowany poradnik wraz z praktycznymi przykładami i szczegółowymi wyjaśnieniami, które pozwolą Ci z łatwością odnajdywać dane na swoim systemie.

1. Wyszukiwanie przy użyciu polecenia find

Podstawowa składnia

find [ścieżka] [warunki szukania] [akcje] 

• ścieżka – katalog, od którego ma rozpocząć się wyszukiwanie (np. /home, . dla bieżącego katalogu).
• warunki szukania – różnorodne filtry, m.in. po nazwie, typie, dacie, rozmiarze.
• akcje – co zrobić z wynikami (np. wyświetlić, usunąć, wykonać skrypt).

Przykłady użycia

• Wyszukiwanie po nazwie pliku –

 find /home/user -name "dokument.txt" 

Szuka pliku o dokładnej nazwie w katalogu /home/user oraz podkatalogach.

• Ignorowanie wielkości liter –

 find . -iname "*.jpg" 

Znajduje wszystkie pliki z rozszerzeniem .jpg, bez względu na wielkość liter.

• Wyszukiwanie katalogów –

 find /var -type d -name "backup" 

Szuka katalogów o nazwie „backup” w /var.

• Wyszukiwanie plików po rozmiarze –

 find /tmp -type f -size +100M 

Znajduje pliki większe niż 100 MB w katalogu /tmp.

• Pliki zmodyfikowane w ostatnich 3 dniach –

 find . -type f -mtime -3 

Przeszukuje bieżący katalog.

• Wykonanie polecenia na znalezionych plikach –

 find . -type f -name "*.log" -exec rm {} \; 

Usuwa wszystkie pliki .log z bieżącego katalogu i jego podkatalogów.

• Wykluczenie katalogów z wyszukiwania –

 find . -path "./tmp" -prune -o -name "*.bak" -print 

Pomija katalog ./tmp przy przeszukiwaniu.

Wyjaśnienie przydatnych opcji:

• -name – dokładne (czułe na wielkość liter) dopasowanie nazwy.
• -iname – ignoruje wielkość liter.
• -type f – tylko pliki.
• -type d – tylko katalogi.
• -size – limit rozmiaru, np. +100M (większe niż 100 MB), -1k (mniejsze niż 1 KB).
• -mtime – czas od ostatniej modyfikacji w dniach.
• -exec – wykonuje polecenie na każdym znalezionym pliku.
• -prune – pomija wskazane katalogi podczas przeszukiwania.

2. Wyszukiwanie przy użyciu polecenia locate

Jak działa locate

Polecenie locate korzysta z bazy danych plików (domyślnie aktualizowanej raz dziennie), dzięki czemu jest ekspresowe – nie przeszukuje fizycznie dysku za każdym razem, tylko gotowy indeks.

Instalacja (w razie braku)

Na Ubuntu i większości dystrybucji:

sudo apt install plocate 

lub tradycyjnie:

sudo apt install mlocate 

Po instalacji zaktualizuj bazę danych:

sudo updatedb 

Baza i aktualizacja mogą być okresowo automatyzowane przez system.

Przykłady użycia

• Podstawowe wyszukiwanie –

 locate raport.txt 

Bardzo szybko wskazuje pełną ścieżkę do pliku „raport.txt” (także, jeśli jest ich kilka).

• Wyszukiwanie po fragmencie nazwy i w ścieżkach –

 locate firefox 

Pokaże wszystkie pliki i katalogi, w których nazwie lub ścieżce pojawia się „firefox”.

• Szukanie tylko po nazwie pliku (bez ścieżki) –

 locate --basename logo.svg 

Ogranicza wyniki tylko do nazw plików, pomijając dopasowania w ścieżce.

• Ograniczenie liczby wyników –

 locate -l 10 conf 

Wyświetla maksymalnie 10 dopasowań zawierających „conf”.

• Zliczanie liczby plików spełniających warunek –

 locate -c cache 

Poda liczbę znalezionych plików o wzorcu „cache”.

3. Porównanie find i locate

Cecha	find	locate
Szybkość	Wolniejszy (przeszukuje „na żywo”)	Ekspresowy (działa na bazie danych)
Aktualność wyników	Zawsze aktualne	Może nie widzieć najnowszych plików
Wyszukiwanie złożone	Bardzo rozbudowane filtrowanie, akcje	Ograniczone do wzorców
Wymagania	W standardzie systemu	Niekiedy wymaga instalacji/aktualizacji bazy

Wskazówka – Jeśli zależy Ci na szybkości – najpierw sięgnij po locate, a jeśli potrzebujesz precyzyjnego filtrowania lub akcje na plikach – użyj find.

4. Typowe problemy i wskazówki

• Jeśli locate nie pokazuje nowo utworzonych plików – zaktualizuj bazę poleceniem sudo updatedb.
• find jest wolniejszy przy dużej liczbie plików, ale absolutnie niezastąpiony przy zaawansowanym wyszukiwaniu i automatyzacji działań.
• W obu przypadkach możesz korzystać ze znaków wieloznacznych i wzorców (np. *.log zamiast konkretnej nazwy pliku).

Polecenia find oraz locate to podstawowe narzędzia każdego użytkownika Linuksa do zarządzania i wyszukiwania plików oraz katalogów. Dzięki ich znajomości znacznie przyspieszysz i usprawnisz codzienną pracę z systemem operacyjnym.