Jak kontrolować jasność ekranu laptopa z terminala Ubuntu?

Aby kontrolować jasność ekranu laptopa z poziomu terminala na Ubuntu, możesz skorzystać z kilku metod – od poleceń systemowych, przez narzędzia użytkowe, aż po modyfikację plików systemowych. Poniżej znajduje się kompleksowy, szczegółowy poradnik krok po kroku, uwzględniający różne scenariusze i możliwe problemy.

1. Kontrola jasności ekranu poleceniem xrandr (najprościej, bez uprawnień administratora)

xrandr pozwala sterować jasnością programowo po stronie Xorg – sprawdzi się niemal na każdym laptopie z graficznym środowiskiem X11.

Krok 1 – Sprawdź nazwę wyjścia ekranu

W terminalu wpisz:

xrandr --current 

Wynik wyświetli listę wyjść graficznych; dla ekranów laptopów typowa nazwa to eDP-1, rzadziej LVDS-1 lub podobne.

Krok 2 – Ustaw jasność

Jasność ustawiamy w skali od 0 (ciemno) do 1 (pełna jasność). Przykłady:

• 50% jasności:

 xrandr --output eDP-1 --brightness 0.5 

• 75% jasności:

 xrandr --output eDP-1 --brightness 0.75 

Zmień eDP-1 na nazwę swojego wyjścia, jeśli jest inna.

Uwaga:

• Metoda nie zmienia sprzętowej jasności ekranu, lecz nakłada efekt po stronie systemu. Może powodować gorsze odwzorowanie kolorów i nie wpływa na oszczędność energii.

2. Zmiana jasności sprzętowej przez modyfikację plików systemowych (najskuteczniejsze, wymaga uprawnień administratora)

Większość laptopów z kartami Intel i AMD pozwala regulować jasność sprzętowo przez pliki w katalogu /sys/class/backlight/.

Krok 1 – Znajdź właściwy katalog

W terminalu wpisz:

ls /sys/class/backlight/ 

Typowe katalogi to intelbacklight, acpivideo0, nvidia_0 itp.

Krok 2 – Wyświetl aktualną i maksymalną jasność

Sprawdź aktualną wartość:

cat /sys/class/backlight/intel_backlight/brightness 

Sprawdź maksymalną wartość:

cat /sys/class/backlight/intel_backlight/max_brightness 

Zamień intel_backlight na właściwy katalog znaleziony w poprzednim kroku.

Krok 3 – Ustaw nową jasność

Przykład dla 50% jasności (przy max 1000):

echo 500 | sudo tee /sys/class/backlight/intel_backlight/brightness 

Zawsze używaj liczby z zakresu od 0 do wartości z max_brightness. Wyższa wartość = jaśniej.

Uwaga o uprawnieniach

Może być konieczne nadanie praw do pliku jasności:

sudo chmod 666 /sys/class/backlight/intel_backlight/brightness 

Możesz dodać ten krok do /etc/rc.local, by ustawiać uprawnienia przy każdym starcie systemu.

3. Automatyzacja przez skrypty oraz klawisze skrótów

Aby nie wpisywać poleceń każdorazowo, możesz utworzyć dwa skrypty:

# brightness_up.sh current=$(cat /sys/class/backlight/intel_backlight/brightness) new=$((current + 100)) echo $new | sudo tee /sys/class/backlight/intel_backlight/brightness 

# brightness_down.sh current=$(cat /sys/class/backlight/intel_backlight/brightness) new=$((current - 100)) echo $new | sudo tee /sys/class/backlight/intel_backlight/brightness 

Nadaj uprawnienia do uruchamiania (chmod +x brightness_up.sh brightness_down.sh) i skonfiguruj na nie skróty klawiszowe w ustawieniach systemowych.

4. Typowe problemy i wskazówki

• Jeśli zmiana jasności nie działa w ogóle, sprawdź, czy Twoja karta graficzna jest poprawnie obsługiwana przez sterownik, lub rozważ zmianę jądra systemowego.
• Na wyświetlaczach OLED notowanych są specyficzne problemy – czasami xrandr to jedyny sposób, a sprzętowa regulacja jest niemożliwa.
• Na wybranych modelach komputerów można naprawić wskaźnik jasności przez modyfikacje DSDT/ACPI, jednak to rozwiązanie zaawansowane i przeznaczone dla zaawansowanych użytkowników.

5. Częste pytania

• Czy można ustawić jasność dla zewnętrznego monitora?
  Dla monitorów zewnętrznych HDMI/DP (xrandr --output HDMI-1 --brightness 0.7) – działa tylko, jeśli monitor i sterownik na to pozwalają. Sprzętowych kontroli (np. OSD monitora) nie zastąpi.

• Czy te metody działają w Wayland?
  xrandr NIE działa pod Wayland (np. domyślny GNOME 42+). W takim przypadku skorzystaj z narzędzi systemowych lub dedykowanych rozszerzeń powłoki GNOME.

Podsumowanie –
Najwygodniej zacząć od xrandr — działa na większości laptopów bez uprawnień root. Dla pełnej kontroli użyj plików /sys/class/backlight/ i ewentualnie własnych skryptów. W razie problemów z kompatybilnością sprawdź wersję jądra systemu lub sterowniki.