Autor: Norbert Barwicki

Norbert Barwicki pracuje z systemami Linux od 2007 roku, kiedy to zainstalował swoją pierwszą dystrybucję Ubuntu 7.04. Przez lata eksperymentował z ponad 15 różnymi dystrybucjami, w tym Fedora, Debian, Arch Linux i Gentoo, a od 2015 roku specjalizuje się w administracji serwerami opartymi na CentOS i Red Hat Enterprise Linux. Jako certyfikowany administrator Linux (RHCSA od 2018 roku) dzieli się swoją wiedzą na Linuksowo.pl, gdzie opublikował już ponad 100 artykułów pomagających użytkownikom w przejściu na świat open source.

Plik z rozszerzeniem .SH to skrypt powłoki systemu Unix (Shell Script), zapisany jako plik tekstowy, zawierający zestaw poleceń wykonywanych przez powłokę systemową (najczęściej Bash, ale także inne powłoki). Pliki te wykorzystywane są głównie do automatyzacji zadań systemowych, uruchamiania programów, obsługi procesów administracyjnych czy przetwarzania plików. Pliki SH zapisuje się w czystym tekście zgodnie ze składnią powłoki systemowej – używając takich elementów jak polecenia, zmienne, funkcje, instrukcje warunkowe czy pętle; Skrypty SH można edytować w dowolnym edytorze tekstu – np. Vim, Notepad++, nano; Aby uruchomić plik .sh w systemie Unix/Linux, stosuje się w terminalu polecenie: ./nazwa_pliku.sh – pamiętając o nadaniu plikowi…

Czytaj dalej

Rozszerzenie pliku .RUN to przede wszystkim format pliku wykonywalnego używany głównie na systemach operacyjnych Linux i UNIX, często wykorzystywany do instalowania programów lub uruchamiania skryptów instalacyjnych. Najważniejsze informacje Pliki .run to tzw. pliki wykonywalne (ang. executable files) – zawierają zarówno kod programu, jak i instrukcje niezbędne do przeprowadzenia instalacji lub uruchomienia określonego zadania; Najczęstszym zastosowaniem są instalatory dla systemów Linux/UNIX – często rozpowszechniane jako samodzielne skrypty instalacyjne. Aby uruchomić taki plik, zwykle należy najpierw nadać mu prawa do wykonywania (np. poleceniem chmod +x nazwapliku.run), a następnie uruchomić z terminala (np. ./nazwapliku.run); Pliki .run mogą być także wykorzystywane w innych zastosowaniach…

Czytaj dalej

Plik z rozszerzeniem .JAR (Java Archive) to archiwum służące do kompresji i dystrybucji plików klas Java, metadanych oraz innych powiązanych zasobów, takich jak obrazy czy dźwięki, wykorzystywane przede wszystkim do uruchamiania aplikacji w środowisku Java. Plik JAR jest technicznie zgodny z formatem ZIP, ale zawiera dodatkowo plik manifestu (META-INF/MANIFEST.MF), który dostarcza metadanych o zawartości archiwum oraz może wskazywać główną klasę aplikacji, co pozwala na uruchamianie pliku JAR jako samodzielnej aplikacji Java za pomocą środowiska Java Runtime Environment (JRE). Pliki JAR mogą być podpisywane cyfrowo w celu zapewnienia integralności i autentyczności dystrybuowanego oprogramowania. Do obsługi i tworzenia plików JAR używa się…

Czytaj dalej

Rozszerzenie pliku .IPA oznacza pakiet instalacyjny aplikacji przeznaczony dla systemów iOS (iPhone, iPad, iPod touch) oraz iPadOS, czyli aplikacji pobieranych i instalowanych przez App Store. Plik IPA jest archiwum w formacie ZIP, które zawiera wszystkie niezbędne dane do uruchomienia aplikacji na urządzeniach Apple, w tym kod aplikacji, zasoby graficzne, plik manifestu oraz metadane, takie jak informacje o twórcy czy wersji aplikacji. Struktura pliku IPA najczęściej obejmuje folder Payload (z całym kodem aplikacji), plik iTunesMetadata.plist (metadane pobrania), grafiki aplikacji (np. PNG). Pliki IPA tworzy się głównie w środowiskach programistycznych Apple podczas przygotowania aplikacji do testowania (dystrybucja ad hoc), wewnętrznego wdrażania w…

Czytaj dalej

Rozszerzenie pliku .EXE oznacza plik wykonywalny, czyli taki, który może być bezpośrednio uruchomiony jako program przez system operacyjny (najczęściej Windows, MS-DOS lub OS/2). Pliki z tym rozszerzeniem stanowią podstawowy sposób uruchamiania aplikacji i programów na komputerach z tymi systemami. Najważniejsze informacje o plikach .exe Plik .exe to plik wykonywalny (ang. executable) – zawiera kod programu oraz dane potrzebne do jego działania na konkretnym systemie i architekturze procesora; Jest głównym formatem uruchamiania aplikacji w systemie Microsoft Windows – większość programów instalowanych na tym systemie posiada właśnie taki typ pliku; Pliki .exe mogą mieć różne zastosowania – od gier komputerowych, przez programy…

Czytaj dalej

Plik z rozszerzeniem .COM to jeden z najstarszych i najprostszych formatów plików wykonywalnych, głównie stosowany w systemach operacyjnych MS-DOS, CP/M oraz we wczesnych wersjach Windows. Najważniejsze informacje Plik .com zawiera bezpośrednio wykonywalny kod maszynowy bez nagłówków ani dodatkowych metadanych – wszystkie instrukcje muszą być zapisane w jednym, spójnym bloku pamięci; Wielkość pojedynczego pliku .com jest ograniczona do 64 KB – jest on ładowany w jeden segment pamięci (dokładnie 65 280 bajtów, czyli 0xff00 w systemie szesnastkowym); Pliki .com były szeroko używane ze względu na prostotę i szybkość uruchamiania – system po prostu ładował je do pamięci i rozpoczynał wykonanie od…

Czytaj dalej

Plik z rozszerzeniem .cmd to plik wsadowy (batch file), wykorzystywany głównie w systemach operacyjnych Microsoft Windows do automatyzowania poleceń, które wykonuje interpreter poleceń cmd.exe. Najważniejsze informacje Pliki .cmd zawierają zestaw poleceń tekstowych – są one wykonywane kolejno przez windowsowy interpreter poleceń cmd.exe (znany też jako „wiersz poleceń”); Rozszerzenie .cmd jest stosowane od systemów z rodziny Windows NT – działa podobnie do popularniejszych plików .bat, jednak szczegóły działania mogą się różnić w zależności od wersji systemu; Pliki .cmd uruchamia się przez dwukrotne kliknięcie w Eksploratorze Windows – można je także uruchomić bezpośrednio poprzez wpisanie ich nazwy w wierszu poleceń; Typowe zastosowania…

Czytaj dalej

Rozszerzenie pliku .BAT oznacza plik wsadowy, czyli tekstowy skrypt uruchamiany przez interpreter poleceń w systemach DOS oraz Windows (cmd.exe). Pliki te służą do automatyzacji wykonywania sekwencji poleceń i mogą być wykorzystywane m.in. do uruchamiania programów lub wykonywania zadań administracyjnych bez interwencji użytkownika. Plik .BAT jest zwykłym plikiem tekstowym, w którym zapisuje się polecenia wiersza poleceń — każde polecenie w osobnej linii. Pliki te można tworzyć i edytować dowolnym edytorem tekstu, np. Notatnikiem, i zapisywać z rozszerzeniem .bat. Do uruchomienia pliku wystarczy go otworzyć dwukrotnie lub wywołać z wiersza poleceń. Charakterystyka plików .BAT Główne zastosowania – automatyzacja rutynowych zadań, szybkie uruchamianie…

Czytaj dalej

Rozszerzenie pliku .APP najczęściej oznacza plik powiązany z aplikacjami, przy czym jego znaczenie zależy od systemu operacyjnego i typu oprogramowania. .app w systemie macos W systemie macOS plik .app to tzw. pakiet aplikacji – specjalny folder, który system traktuje jako pojedynczy program. Taki pakiet zawiera wszystkie niezbędne do uruchomienia aplikacji pliki, takie jak kod binarny, zasoby graficzne, biblioteki oraz plik konfiguracyjny (metadane). Dzięki temu użytkownik może przenosić i uruchamiać aplikacje w wygodny sposób, traktując je jak pojedyncze pliki. .app na innych platformach Na innych platformach, np. w systemach Windows lub na starych urządzeniach mobilnych (Symbian OS), pliki .APP mogą pełnić…

Czytaj dalej

Rozszerzenie pliku .APK oznacza Android Package Kit i jest to format, w którym dystrybuowane są aplikacje oraz gry na system Android. Plik APK pełni funkcję pakietu archiwum, w którym zawarte są wszystkie elementy potrzebne do instalacji i uruchomienia danej aplikacji na urządzeniu z Androidem. Najważniejsze informacje o pliku .APK Zastosowanie – pliki APK służą do ręcznej instalacji aplikacji poza oficjalnym sklepem Google Play, co jest przydatne, gdy aplikacja nie jest dostępna w sklepie lub gdy użytkownik chce zainstalować jej inną wersję; Struktura – APK to zarchiwizowany pakiet plików (rozszerzenie .apk), zawierający kod aplikacji, zasoby graficzne, pliki dźwiękowe i informacje o…

Czytaj dalej