Aby skutecznie zarządzać plikami z terminala w systemie Linux, warto poznać zestaw podstawowych poleceń oraz ich zastosowanie, co pozwala na sprawne przeglądanie, tworzenie, edycję, przenoszenie i usuwanie danych w środowisku tekstowym. Poniżej znajdziesz rozbudowany poradnik krok po kroku z najważniejszymi instrukcjami i wyjaśnieniami dla początkujących i średnio zaawansowanych użytkowników.
Podstawowe pojęcia
- Terminal – Okno umożliwiające wpisywanie poleceń tekstowych do obsługi systemu Linux.
- Katalog (folder) – Struktura hierarchiczna przechowująca pliki i podkatalogi.
- Plik – Podstawowa jednostka danych w systemie.
Krok 1 – Otwieranie terminala
Większość dystrybucji Linuksa pozwala otworzyć Terminal przez wyszukanie frazy „Terminal” w menu aplikacji albo skrótem klawiaturowym (np. Ctrl+Alt+T).
Krok 2 – Wyświetlanie zawartości katalogu
- Polecenie:
ls Wyświetla listę plików i folderów w bieżącym katalogu.
- Flagi przydatne:
ls -l– wyświetla szczegóły (rozmiar, datę, prawa dostępu).ls -a– pokazuje również pliki ukryte.
Krok 3 – Nawigacja po katalogach
- Przejście do innego katalogu:
cd /ścieżka/do/katalogu Zamienia bieżący katalog na wskazany.
- Przykłady:
cd Documentscd ..– przejście do katalogu nadrzędnego.cd ~– przejście do katalogu domowego.
Krok 4 – Tworzenie plików i katalogów
- Nowy katalog:
mkdir nowy_folder Tworzy folder o podanej nazwie w bieżącym katalogu.
- Nowy plik tekstowy:
touch nazwa_pliku.txt Tworzy pusty plik tekstowy.
Krok 5 – Usuwanie plików i katalogów
- Usuwanie pliku:
rm nazwa_pliku.txt Usuwa wybrany plik.
- Usuwanie katalogu z zawartością (rekursywnie):
rm -r nazwa_katalogu Usuwa cały katalog i wszystkie pliki w nim (nieodwracalnie – zachowaj ostrożność!).
- Usuwanie bez potwierdzenia:
rm -rf nazwa_katalogu Polecenie siłowe, szczególnie ostrożnie stosowane w automatycznych skryptach.
Krok 6 – Kopiowanie, przenoszenie, zmiana nazw
- Kopiowanie pliku:
cp plik.txt kopia.txt Kopiuje plik z podaną nazwą docelową.
- Przenoszenie pliku (lub zmiana nazwy):
mv stary.txt nowy.txt Przenosi lub zmienia nazwę pliku.
- Kopiowanie katalogu z zawartością:
cp -r katalogA katalogB Kopiuje cały katalog.
Krok 7 – Wyświetlanie zawartości pliku
- Krótkie podejrzenie tekstu:
cat plik.txt Pokazuje cały plik na ekranie.
- Czytanie z podziałem na strony:
less plik.txt Przewijanie góra/dół za pomocą strzałek.
- Wyświetlanie pierwszych/ostatnich linii:
head plik.txt tail plik.txt Pokazują odpowiednio początek i koniec pliku.
Krok 8 – Wyszukiwanie plików i treści
- Szukanie plików po nazwie:
find /ścieżka -name "wzorzec*" Wyszukuje pliki według wzorca nazwy.
- Wyszukiwanie tekstu w pliku:
grep "szukany_tekst" plik.txt Znajduje linie zawierające podany tekst.
Krok 9 – Pakowanie i rozpakowywanie plików
- Kompresja gzip:
gzip plik.txt Tworzy skompresowany plik.
- Rozpakowanie gzip:
gunzip plik.txt.gz - Pakowanie katalogu do archiwum tar:
tar -czvf archiwum.tar.gz katalog/ Tworzy archiwum z kompresją.
- Rozpakowywanie archiwum tar:
tar -xzvf archiwum.tar.gz Krok 10 – Zarządzanie prawami dostępu
- Wyświetlanie praw dostępu:
ls -l - Modyfikacja praw:
chmod 644 plik.txt Ustawia wskazane prawa, gdzie liczby oznaczają uprawnienia dla właściciela, grupy i innych użytkowników.
- Zmiana właściciela:
chown użytkownik:grupa plik.txt Krok 11 – Dokumentacja poleceń
- Poznawanie szczegółów i wszystkich opcji danego polecenia:
man nazwa_polecenia Wywołuje podręcznik systemowy dla wybranego polecenia np. man ls.
Ważne wskazówki
- Operacje w terminalu są potężne – mogą prowadzić do nieodwracalnej utraty danych, jeśli nie są wykonywane ostrożnie.
- Eksperymentuj! – ćwiczenia praktyczne pozwalają szybko nauczyć się obsługi systemu.
- Pamiętaj o poleceniu man – to Twój przewodnik do nauki nowych komend oraz ich opcji i parametrów.
Ten poradnik zawiera najważniejsze instrukcje i wyjaśnienia niezbędne do samodzielnego zarządzania plikami z poziomu terminala w systemie Linux. Regularne korzystanie z powyższych poleceń pozwoli Ci szybko zyskać kontrolę nad plikami i katalogami, a także zoptymalizować pracę w każdym środowisku linuksowym.
