Jak kontrolować dźwięk z wiersza poleceń w systemie Debian?

Kontrolowanie dźwięku z wiersza poleceń w systemie Debian jest możliwe dzięki kilku sprawdzonym narzędziom CLI, głównie opartym na systemach ALSA oraz PulseAudio (lub coraz częściej PipeWire). Poniżej znajdziesz kompletny, szczegółowy poradnik, który poprowadzi Cię krok po kroku przez instalację, podstawową konfigurację i najważniejsze polecenia do zarządzania dźwiękiem w konsoli.

1. Wymagania wstępne i podstawowe pojęcia

Debian domyślnie korzysta z systemu ALSA lub, w nowszych wersjach, z PulseAudio lub PipeWire jako warstwy pośredniej do zarządzania dźwiękiem.

• ALSA (Advanced Linux Sound Architecture) – podstawowy system obsługi dźwięku.
• PulseAudio – serwer dźwięku, umożliwiający zaawansowane zarządzanie źródłami i wyjściami audio.
• PipeWire – nowoczesny zamiennik PulseAudio, coraz częściej domyślny.

2. Instalacja i weryfikacja narzędzi

ALSA

W większości instalacji Debiana ALSA jest już obecna. Aby ją doinstalować lub uaktualnić:

sudo apt update sudo apt install alsa-utils 

Narzędzia ALSA, takie jak amixer i alsamixer, są częścią tego pakietu.

PulseAudio (opcjonalnie) i narzędzia GUI

PulseAudio jest często instalowany domyślnie. Dla konfiguracji graficznej możesz użyć narzędzia pavucontrol:

sudo apt install pavucontrol 

(polecenie także dla PipeWire wykorzystującego obsługę PulseAudio).

3. Podstawowe polecenia ALSA (amixer)

Najważniejsze narzędzie do sterowania dźwiękiem w terminalu to amixer.

Wyświetlenie wszystkich kontrolek audio

amixer scontrols 

Lub wyświetlenie pełnej listy wszystkich opcji:

amixer 

Każda kontrolka (np. “Master”, “PCM”) reprezentuje osobny suwak na karcie dźwiękowej.

Zwiększanie i zmniejszanie głośności

amixer sset Master 5%+ amixer sset Master 5%- 

lub korzystając z decybeli:

amixer -c 0 sset Master 2dB+ amixer -c 0 sset Master 2dB- 

Parametr -c 0 oznacza numer karty dźwiękowej (najczęściej 0).

Wyciszanie i przywracanie dźwięku

amixer sset Master mute amixer sset Master unmute 

lub skrótowo

amixer sset Master toggle 

Przykład wyciszenia tylko kanału PCM:

amixer sset PCM mute 

4. Sprawdzanie ustawień i test dźwięku

• Wyświetlenie aktualnych ustawień głośności:

 amixer get Master 

• Test dźwięku:

 speaker-test 

5. Ustawienia PulseAudio z terminala (pactl)

Jeśli korzystasz z PulseAudio (lub PipeWire w trybie zgodności):

• Monitorowanie aktualnych urządzeń:

 pactl list sinks 

• Zmienianie głośności domyślnego urządzenia:

 pactl set-sink-volume @DEFAULT_SINK@ +10% pactl set-sink-volume @DEFAULT_SINK@ -10% 

• Wyciszanie/odciszanie urządzenia:

 pactl set-sink-mute @DEFAULT_SINK@ toggle 

6. Zaawansowane narzędzia i automatyzacja

Możesz łączyć polecenia amixer lub pactl ze skryptami czy klawiszami funkcyjnymi środowiska graficznego (np. w plikach konfiguracyjnych środowisk XFCE, MATE, GNOME, itp.).

7. Możliwe problemy i porady

• Brak dźwięku? Sprawdź, czy nie masz wyciszonych wszystkich kanałów (np. PCM, Master).
• Konflikt PulseAudio z PipeWire – coraz częściej PipeWire przejmuje rolę PulseAudio. W razie problemów z dźwiękiem sprawdź, który z serwerów jest aktywny i wyłącz niepotrzebny.
• Jeśli używasz zarówno PulseAudio, jak i PipeWire, upewnij się, że nie blokują się nawzajem.

8. Podsumowanie najczęściej używanych komend

Dodatkowe uwagi

• Upewnij się, że Twój użytkownik należy do grupy audio, co umożliwia sterowanie dźwiękiem.
• W środowiskach serwerowych lub systemach bez środowiska graficznego powyższe narzędzia w pełni wystarczają do zarządzania dźwiękiem z poziomu konsoli.

Poradnik powstał na podstawie praktycznych poleceń i przykładów działania narzędzi, sprawdzonych na Debianie oraz innych dystrybucjach linuksowych.