Jak sprawdzić informacje o systemie i sprzęcie w Linuksie?

Aby sprawdzić szczegółowe informacje o systemie i sprzęcie w Linuksie, możesz skorzystać zarówno z wbudowanych komend terminalowych, jak i z narzędzi graficznych. Poniżej znajdziesz rozbudowany poradnik krok po kroku, który przeprowadzi Cię przez najważniejsze polecenia i aplikacje, wraz z ich wyjaśnieniami oraz praktycznymi przykładami.

1. Podstawowe informacje o systemie – komenda uname

Polecenie uname służy do wyświetlania podstawowych informacji o systemie operacyjnym i jądrze.

Najważniejsze opcje:

• uname -a
  Wyświetla wszystkie dostępne informacje naraz:
• nazwę jądra
• nazwę hosta
• numer wersji jądra
• architekturę sprzętu
  Przykład:

 uname -a 

Wynik może wyglądać tak:

 Linux my-computer 5.15.0-58-generic #64~20.04.1-Ubuntu SMP Fri Jan 6 16:42:31 UTC 2023 x86_64 GNU/Linux 

• uname -r
  Wyświetla tylko numer wersji jądra:

 uname -r 

• uname -m
  Pokazuje architekturę procesora (np. x86_64):

 uname -m 

Więcej opcji znajdziesz uruchamiając:

uname --help 

2. Szczegółowe informacje o sprzęcie – polecenia terminalowe

Informacje o procesorze

• cat /proc/cpuinfo
  Wyświetla szczegółowe dane o CPU, m.in. model, ilość rdzeni, częstotliwość:

 cat /proc/cpuinfo 

Informacje o pamięci RAM

• cat /proc/meminfo
  Szczegółowy podgląd pamięci RAM:

 cat /proc/meminfo 

• free -h
  Przegląd użycia pamięci w czytelnej formie:

 free -h 

Informacje o płycie głównej i BIOS

• sudo dmidecode
  Wyświetla szczegółowe informacje o BIOS, producencie płyty głównej, numerze seryjnym itd.:

 sudo dmidecode 

Możesz filtrować dane, np. tylko BIOS:

sudo dmidecode -t bios 

Informacje o urządzeniach PCI

• lspci
  Lista wszystkich urządzeń podłączonych przez magistralę PCI:

 lspci 

• sudo update-pciids
  Aktualizuje bazę danych urządzeń PCI, co pozwala na rozpoznanie najnowszego sprzętu.

Informacje o urządzeniach USB

• lsusb
  Lista urządzeń USB:

 lsusb 

• sudo update-usbids
  Aktualizuje bazę danych identyfikatorów urządzeń USB.

Informacje o dyskach twardych

• lsblk
  Przegląd zamontowanych napędów i partycji:

 lsblk 

• fdisk -l
  Lista wszystkich dysków i ich partycji:

 sudo fdisk -l 

3. Automatyczna identyfikacja sprzętu – narzędzia graficzne

Jeśli wolisz rozwiązania graficzne lub chcesz sprawdzić sprzęt na systemie z środowiskiem graficznym:

Monitor Systemu

W większości dystrybucji dostępny jest Monitor Systemu (np. GNOME System Monitor), który pozwala sprawdzić:

• wykorzystanie procesora
• pamięci RAM
• informacje o systemie i użytkownikach

Program Hardinfo

Hardinfo to narzędzie graficzne prezentujące szczegółowe raporty dotyczące sprzętu i systemu:

1. Zainstaluj poleceniem:

 sudo apt install hardinfo 

2. Uruchom program przez wpisanie hardinfo w terminalu lub odszukanie w menu.
3. Przeglądaj sekcje takie jak CPU, pamięć, magistrale, sieć, urządzenia i podsumowanie systemu.

4. Podsumowanie – szybka ściąga komend

5. Aktualizacja baz sprzętu

Pamiętaj regularnie aktualizować bazy identyfikatorów sprzętu –

sudo update-pciids sudo update-usbids 

Pozwoli to na prawidłowe rozpoznanie najnowszych modeli urządzeń.

6. Wskazówki końcowe

• Polecenia wymagające sudo poproszą o podanie hasła administratora.
• Przed publikacją raportów z narzędzi typu dmidecode zwróć uwagę na dane wrażliwe (np. numery seryjne).
• W środowiskach serwerowych lub minimalistycznych systemach wszystkie opisane wyżej komendy działają z poziomu terminala, nawet bez środowiska graficznego.

W razie potrzeby rozszerzenia poradnika o kolejne narzędzia (np. lshw, inxi, screenfetch, neofetch) lub zainteresowania określonym sprzętem (np. karty graficzne, sieciowe), możesz dodać kolejne sekcje poświęcone tym zagadnieniom.